Post Description

Jud Süss

Jud Süss is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Josef Süss Oppenheimer. Deze man is geboren op 1692 in Heidelberg en groeide uit als een belangrijk figuur in de financiële wereld van Frankfurt, waar op dat moment veel Joden de dienst uit maakten. Uiteindelijk werd hij de assistent van Hertog Karel Alexander van Württemburg. Hier kreeg Oppenheimer een belangrijk monopolie op belastingen, wat hem niet populair maakte. Toen Karel Alexander overleed in 1737, werd Oppenheimer gearresteerd en beschuldigd van onder meer fraude, verraad en omkoping. De Joodse gemeenschap probeerde Oppenheimer nog vrij te krijgen. Hij werd gemarteld en bekende de misdrijven die hij zou hebben gepleegd. Om de doodstraf te ontlopen moest Oppenheimer zich bekeren tot het Christendom, hij weigerde en werd vervolgens opgehangen aan de galg. 

Het verhaal werd door Lion Feuchtwanger opgeschreven in een roman onder de titel Jud Süss. Het boek was erg populair in Duitsland totdat de nazi's het verboden in 1933, samen met de rest van Feuchtwanger's romans. Toch is het onwaarschijnlijk dat de film Jud Süss er nooit was geweest als Feuchtwanger nooit het boek had geschreven. De film is gebaseerd op het boek van Feuchwanger. Er zijn echter wel een grote verschillen tussen de Josef Süss Oppenheimer, het fictie-karakter van Lion Feuchtwanger en het monster dat de nazi's maakte van Jud Süss. Zo had hij in de film van de nazi's alle bekende antisemitische karaktertrekken. Zo was hij onder meer gierig, bruut en samenzweerderig. 

Het verhaal van de nazi's bestond uit een groot aantal verdraaiingen van de geschiedenis, die waren bedoeld om antisemitische sentimenten aan te wakkeren en om de aanval op de Joden te legitimeren. Bepaalde thema's kregen van de Duitsers een totaal ander beeld, dan dat het oorspronkelijk was. Zo werd het thema tederheid en liefde veranderd in seksueel genot, Oppenheimer werd van een minnaar een verkrachter gemaakt. En waar Oppenheimer in het boek sympathie toonde en met een geweten rondliep, werd hij in Jud Süss neergezet als iemand die de ambitie heeft de macht te grijpen en voor eigen geluk te gaan. Daarnaast was de film een kostuumdrama, wat een erg populair genre was in die tijd. Oppenheimer wordt uiteindelijk ook in de film opgehangen. Niet omdat hij fraude zou hebben gepleegd (zoals het verhaal uit 1692 verteld), maar omdat hij een Arische vrouw had verkracht en vervolgens zou hebben vermoord door haar te verdrinken. 

Het duurde even voordat er de film opgenomen kon worden. Het lukte de producenten maar niet om een geschikte acteur te vinden die Josef Süss Oppenheimer wilde vertolken. Het was niet een al te populaire rol om te spelen. Uiteindelijk zorgde de macht van Joseph Goebbels er voor dat de Oostenrijkse acteur Ferdinand Marian de hoofdrol zou krijgen in Jud Süss. De propagandaminister wilde alleen de Oostenrijker krijgen voor de rol van Oppenheimer, maar hij bleef weigeren. De acteur was bang dat hij zijn publiek zou verliezen, omdat hij een jood moest spelen in een onsympathieke karakterrol. Goebbels hoorde dit aan en reageerde ziedend: 'Wie bezorgt u deze rollen', zei hij, ' Het publiek of ik?' Marian kreeg later nog een preek van Goebbels: 'Acteurs hebben onze hulp nodig, door het nationaalsocialisme hebben jullie status verworven en verdienen jullie meer dan grote wetenschappers. Ik weet wel wat u denkt, dat u als Jud Süss nooit meer naar Hollywood zal gaan omdat het joodse gespuis u daar niet meer zal engageren'. Goebbels was kwaad, maar had Marian precies waar hij hem wilde hebben. Niet veel later accepteerde hij de rol, onder voorwaarde dat hij een enorm gage zou krijgen. Hij was er van overtuigd dat hij na het spelen van de rol uit de gunst van het publiek zou raken.

Joseph Goebbels bemoeide zich heel erg met de film. De acteurs stonden onder grote druk en tijdens het filmproces waren er continu afgevaardigden van het Ministerie van Propaganda en de Gestapo aanwezig. Hierbij werd Marian weer in een hoek gedreven, toen er tijdens de opnames van de films een foto werd gemaakt van hem en een mede-acteur in Joodse kostuums. Marian was hier niet blij mee en verscheurde de foto, hij was alleen vergeten het negatief ook te vernietigen. De afbeelding werd later gebruikt in de publiciteitscampagne, tegen zijn zin in. In eerste instantie had deze poster het bijschrift gekregen 'Jood blijf met je poten van de Duitse vrouw af'. Goebbels liet deze tekst echter weer verwijderen, omdat hij vond dat de film volgens hem die slogan niet nodig had. Hij schreef tevens de pers aan, om in reclame en in recensies niet het antisemitische karakter te benadrukken. De film sprak voor zichzelf. Het Ministerie van Propaganda gaf de Jud Süss een aantal predicaten waaronder 'Staatspolitisch un Kunstlerisch besonderes wertvoll'.

Jud Süss wordt gezien als de beste propaganda film uit de tijd van Nazi-Duitsland. Dit kwam mede door het hoge niveau van de filmtechnieken die werden toegepast. Ferdinand Marian werd geprezen voor zijn rol. Hij speelde superieur en maakt van het Jud Süss een personificatie van Satan. Ook de andere acteurs speelde zo goed, dat zelfs de onpartijdige toeschouwer begon te twijfelen. De fascinatie voor de film werd gevaarlijk, omdat het eigenlijke doel van de film werd bereikt: De film werd een gigantisch kassucces en miljoenen mensen zagen de slechte eigenschappen van een verschrikkelijk Joods monster.

Staat er compleet op.

Veel plezier met deze film. Opa.